I.   VỊ TRÍ

Tu viện Thánh Tôma Aquinô, thuộc Giáo xứ Cát Đàm trước đây là họ Cát Trang thuộc Giáo xứ Sa Cát. Nằm trên địa bàn thôn Trung Nghĩa – xã Đông Hòa – thành phố Thái Bình, cách Tòa Giám mục chừng 3 Km về phía Đông – Bắc, phía Nam là Chủng viện Thánh Tâm Mỹ Đức nguy nga lộng lẫy, phía Tây giáp Sông Trà lý và phía Bắc là cánh đồng lúa mênh mông bất tận. Nằm ở vị trí thuận lợi, khí hậu trong lành, đất đai màu mỡ, con người và cảnh vật nơi đây dường như được hòa quện với nhau (Thiên thời – Địa lợi – Nhân hòa). Chính nơi đây, Tu viện Thánh Tôma Aquinô được khai sinh. Đây cũng là nơi ươm trồng những hạt giống ơn gọi Đa Minh Thái Bình được nảy mầm và đơm hoa kết trái.

II.   QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH

1.   Nguồn gốc

Theo Sử ký Địa Phận Trung, thì Cha Viên đã về coi sóc họ này từ năm 1722,[1] như vậy dân làng Cát Trang đã đón nhận ánh sáng Tin Mừng từ rất sớm và kiên trung giữ vững đức tin qua nhiều cuộc bách hại đẫm máu dưới những thời kỳ cấm đạo gay gắt của các vua chúa quan quyền xưa kia.

Năm 1936, khi địa phận Thái Bình được thành lập, Đức Giám mục tiên khởi, Juan Casado Thuận OP, đã cho xây dựng nhiều cơ sở mới trong Giáo phận, trong đó có Chủng viện thánh Tôma Mỹ Đức, thời điểm đó số giáo dân họ Mỹ Đức quá ít nên được sát nhập vào họ Cát Trang để thành một họ đạo mới lấy tên của một đơn vị hành chính gọi là cấp Tổng của xã hội thời bấy giờ đó là: Tổng Cát Đàm (gồm 15 xã): Bồ xuyên Tả, Cầu Nghĩa, Cầu Nhân, Duy Tân, Hiệp Trung, Hưng quan, Nam Thọ, Nghĩa Phương, Phương Cúc, Phương Đài, Sa Cát Lương, Sa Cát Giáo, Thượng Đạt, Trường Quan và Vinh Quang.[2]

Đầu năm 1938 cha Juan Jiménez (Nhân) OP., là cha Chính địa phận đồng thời là Bề trên các cha dòng Đa Minh trong địa phận mới, đã cho xây một ngôi nhà ba tầng khá kiên cố nằm bên cạnh phía Nam nhà thờ Cát Đàm, để làm trụ sở cha Bề trên Phụ tỉnh của Tỉnh dòng Nữ Vương Rất Thánh Mân Côi (Holy Rosary) tại Bắc Kỳ, quen gọi là sở cha chính dòng. Cơ sở này đã bị xã hội trưng thu năm 1968 và được UBND tỉnh Thái Bình ký quyết định trả lại ngôi nhà và một phần đất của nhà Dòng[3], nay là Tu viện Thánh Vinh Sơn - Cát Đàm.

2.  Giai đoạn hình thành

Đúng như lời giáo dân nơi đây vẫn thường nói “ đất lành chim đậu”, Thiên Chúa quan phòng đã định liệu nên ngay từ khi chuẩn bị cho việc thành lập Dòng, Đức Cha Phanxicô Xavie người Cha khôn ngoan của Giáo phận đã có sáng kiến gửi một số chị em lớn tuổi từ các Nhà Phước thuộc Giáo phận Thái Bình vào Miền Nam học tập và tuyên khấn tại Dòng Đa Minh Rôsa Lima – Miền Mân Côi, những năm sau đó, các chị em trẻ cũng được gửi vào Miền Nam để được đào tạo qua các giai đoạn: Thỉnh sinh, Tập viện, Học viện và Khấn trọn.

Cùng thời gian này Đức Cha Giáo phận làm đơn gửi sang Toà Thánh Rôma, xin Thánh Bộ Truyền giáo cho phép thành lập Dòng Nữ Đa Minh tại Giáo phận Thái Bình.

Khi nhận được Thư hồi âm của Thánh Bộ đề ngày 31/01/2001, cho Ngài quyền thành lập Dòng mới Nữ tu Đa Minh tại Giáo phận. Thời điểm này các cộng đoàn Nhà Phước ở rải rác trên hai tỉnh Thái Bình và Hưng Yên, không có cộng đoàn nào đủ điều kiện để đặt làm trụ sở Dòng[4].

Ngày 23/07/2003 : Bề trên G. Martinne Phạm Thị Đức đang làm đại diện Hội Dòng Rôsa Lima tại Thái Bình; đại diện các nữ tu Đa Minh trong giáo phận đệ đơn xin Đức Gám Mục (ĐGM) cho các chị em Đa Minh Giáo phận mượn đất của Giáo phận đó là “nhà cơm và khu vực nhà bếp Chủng viện Mỹ Đức” tạm thời với thời hạn 5 năm (2003-2008). ĐGM đã ký chấp thuận đơn xin mượn đất tạm thời của vị Đại diện Hội Dòng ngày 25/07/2003. Tuy nhiên, Đức Cha cũng để cho các chị em Dòng ban ngày được sử dụng thêm các phòng tầng dưới của nhà chính Chủng viện như để học hành hoặc làm các nghề sẵn có như may mặc, thêu thùa, hoặc làm thuốc đông y… vì thời gian đó Đức Cha chưa đặt vấn đề mở lại Chủng viện[5].

Đặt chân đến mảnh đất Cát Đàm đầu tiên là Bề trên G. Martinne Phạm Thị Đức cùng các chị khấn và một số các em đệ tử được đưa từ các cộng đoàn trở về để chuẩn bị cho những năm tập viện đầu tiên của Hội dòng. Nhờ sự giúp đỡ của Đức Cha Giáo phận, quý Cha trong Ban Tư vấn mà trên mảnh đất này, chị em đã xây dựng ngôi nhà 3 tầng để chị em sinh sống và làm việc.

Từ những chị em tiên khởi, với khu đất và ngôi nhà đầu tiên, cộng đoàn Thánh Tôma Aquinô - Cát Đàm chào đời. Trải qua nhiều thế hệ với biết bao gian khổ hy sinh, các chị em Đa Minh trung thành với sứ vụ Loan báo Tin Mừng, không ngừng nỗ lực, canh tân và phát triển cộng đoàn cho đến ngày hôm nay. 

III. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỘNG ĐOÀN

1.  Giai đoạn 2002 – 2003

Đặt chân đến nơi đây là những dãy nhà sập xệ, một ngôi nhà 2 tầng 4 gian, một nhà bếp cũ kĩ của chủng viện, thêm dãy nhà mà trước kia dành cho các bà các chị giúp việc sinh hoạt. Ôi sao mà ngao ngán, nhìn xung quanh đâu cũng có thể gọi là “khu vực đổ rác”, vì sau nhiều năm Chủng viện ngừng hoạt động, nơi đây chỉ còn một cha già Giuse Bùi Văn Cẩm hiện đang coi xứ Cát Đàm, chú Thặng giúp Lễ và cô Hồng giúp việc.

Những năm tháng đầu tiên là những ngày tháng vất vả gian khổ nhất của những người đi tu nghiệp, nhưng chị em vẫn can đảm vật lộn với những khó khăn. Nhớ lại những ngày đầu tiên xơ Đức dẫn các chị em qua thu dọn nhà cửa, những chiếc giường sắt sau bao năm không dùng đến nó rỉ sét, chị em bảo nhau mua giấy nhám về chà và sơn lại để sử dụng. Những hôm trời mưa, ai làm bếp thổi được nồi cơm chín quả là sự thành công đáng kể, vì bếp thì dột, mồ hóng giăng đầy, nguồn nước còn hạn chế, lúc đó cứ mỗi tuần Dì A lại xin Bề trên cho em về Thái Bình (nay là Tu xá Thái Bình) để giặt quần áo và gội đầu. Thiếu thốn đủ điều, ngay cả những nhu cầu tối thiểu như nhà về sinh cũng chưa có, tối đến ai canh nhà thì sách “suối chảy về đêm” lên tầng II rồi sáng hôm sau lại sách xuống.

Với sự điều hành của Bề trên G. Martine Phạm Thị Đức, sau một thời gian các chị đã sửa lại khu nhà ở và bếp để làm nơi nương náu của chị em và phục vụ cho những nhu cầu cộng đoàn. Cộng đoàn khi ấy có 13 chị khấn và 4 em đệ tử, cuộc sống của các chị em còn nhiều khó khăn vất vả.

2.  Giai đoạn thành lập và phát triển 2004 – 2012

Khi Hội dòng chính thức được thành lập 25/3/2004, Bề trên Tổng quyền tiên khởi G.Martine Phạm Thị Đức đã ký văn thư thành lập Tu viện Trung ương Dòng – thánh Tôma Aquinô ngày 07/10/2004, đây là nơi đào tạo chính thức và tất cả mọi sự kiện của Hội dòng được tổ chức sau này.

Thời điểm này, cơ cấu ban điều hành dần đi vào ổn định, theo sự hướng dẫn của quý Bề trên miền Mân côi, Hội dòng đã chọn việc tổ chức Tu viện Trung ương Dòng như sau: Chị phụ tá Bề trên Tổng quyền điều hành Tu viện Trung ương, Ban tổng Cố vấn cũng là ban Cố vấn của Tu viện. Bề trên Anna Trần Thị Khiêm cùng với việc chăm lo cho đời sống thiêng liêng qua những giờ kinh nguyện, thánh lễ, các chị đã kiến thiết thêm một số hạng mục: Xây cổng, nhà khách phía cổng, nhà may, nhà máy nước, nhà bếp, sửa nhà trẻ và lán để xe để phục vụ cho những nhu cầu thiết yếu của chị em trong cộng đoàn.

Với sự nỗ lực không làm việc và lòng nhiệt tâm xây dựng cộng đoàn trong âm thầm của chị em, với công việc mục vụ giáo xứ; dạy giáo lý, phụ trách ca đoàn, ...cũng mang lại nhiều kết quả tốt đẹp và có uy tín tương quan tốt với các cha xứ và giáo dân ở nhiều xứ lân cận.

Cùng nằm trong hướng đi của Hội dòng, cộng đoàn bắt đầu tham gia vào sứ vụ giáo dục bằng việc mở nhà trẻ. Thời gian đầu bao giờ cũng khó khắn vất vả, để cộng đoàn có thể sinh sống, chị em phải bơn chải mưu sinh bằng nhiều công việc khác nhau: làm may – thêu thùa, cấy lúa, chăn nuôi và trồng rau xanh.

Với niềm tin vững mạnh vào Thiên Chúa quan phòng, khó không lùi – khổ không sờn, chị em bắt tay vào lao động bất kể nặng nhẹ, tất cả đều đồng tâm nhất trí vững tâm vượt qua mọi trở ngại. Trong thời gian này, Bề trên Tổng quyền G. Martine Phạm Thị Đức cùng với Ban Cố vấn của ngài đã có cái nhìn cho tương lai, nên bắt đầu mua từng thửa ruộng nhỏ của các hộ gia đình phía sau Chủng viện với tương lai sau này trả đất cho Giáo phận Hội Dòng sẽ có khu đất để xây dựng nhà Trung ương.

3.  Thời kỳ Ân Sủng 2012 - 2021

Niềm thao thức cùng với những trăn trở vì luôn ý thức việc mượn đất cũng sẽ đến ngày trả, nên Bề Trên Tổng quyền Maria Ngô Thị Hạnh cùng với Ban Tổng Cố vấn tiếp tục mở mang bờ cõi bằng việc mua thêm ruộng vượt thành vườn và hoàn thiện Giấy Chứng Nhận Quyền Sử Dụng đất mang tên HỘI DÒNG NỮ ĐA MINH THÁI BÌNH.

Năm 2014, Hội dòng bắt đầu xây dựng trên mảnh đất mới, chị em Tu viện nơi đây là thành phần nòng cốt, cộng tác mọi công việc cùng với ban xây dựng của Hội dòng trong các buổi đốc công như: cắt tre để đóng cọt làm móng, đặt bi xây mương thoát nước, trộn bê tông làm đường, ...Tuy vất vả nhưng tất cả nói lên tâm tình của những người con được đóng góp phần nhỏ bé của mình trong việc xây dựng và phát triển Hội dòng.

Năm 2017 đến nay, niềm mơ ước của tất cả chị em trong toàn Dòng giờ đây được Thiên Chúa chúc phúc qua các Ân Thân Nhân trong nước cũng như hải Ngoại, ngôi nhà đầu tiên của Hội dòng đã hoàn thiện và đưa vào sử dụng cùng các hạng mục khác được hoàn thiện như hiện nay. 

Như một lời tạ ơn và xác tín rằng: công trình này chính Chúa ban tặng thì chính Ngài sẽ tiếp tục chăm sóc để con cái Ngài luôn được bình an trong bàn tay qua phòng của Ngài.

4.   Nhân sự hiện tại

Khấn trọn: 37;

Hồi tâm chuẩn bị khấn trọn: 5;

Học viện sứ vụ: 5;

Tập viện: 7

Đây là cộng đoàn Mẹ, là nơi an dưỡng cho các lớn tuổi cũng như các chị em đau bệnh được trở về nghỉ ngơi dưỡng bệnh sau thời gian thi hành sự vụ.

5.   Bề trên Tu viện qua các giai đoạn

• 2004 – 2010: Bề trên Anna Trần Thị Khiêm
• 2010 – 2013: Bề trên Maria Phạm Thị Hướng
• 2013 – 2017: Bề trên Maria Đặng Thị Ánh Tin
• 2017 – 2020: Bề trên Maria Nguyễn Thị Liệu
• 2020 – nay: Bề trên Maria Nguyễn Thị Liệu

IV.   CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA TU VIỆN

1.  Huấn luyện

Tu viện Tôma được đặt làm Tu viện Trung Ương với cấp huấn luyện: Tập Viện và các khối Học viện, Hồi tâm khấn trọn và được tạo điều kiện học tập ngày một tốt hơn. Các chị em học viện sứ vụ và khấn trọn vừa học vừa làm việc, vì thế công việc và thời biểu của cộng đoàn được sắp xếp hài hòa cho chị em chu toàn công tác lẫn việc học hành. Ngoài ra, Tu viện tạo điều kiện cho các chị em học nâng cao các chuyên ngành khác: quản lý giáo dục, sư phạm mầm non, đàn nhạc …..

2.  Giáo dục Mầm non

Năm 2018, Hội dòng đã hoàn thiện ngôi nhà 3 tầng với diện tích sử dụng: 5 phòng học, 1 phòng đa năng, 1 văn phòng, nhà bếp, khu chơi sân vườn và trao cho chị em Tu viện phụ trách trường Mầm Non Bình Minh. Đây cũng là sứ vụ  được các chị em đặc biệt quan tâm đầu tư phát triển cơ sở, quản lý và chất lượng nuôi dạy trẻ tuổi mầm non.

3.   Y tế

Cộng đoàn chưa có Phòng chẩn trị  Đông Y theo pháp lý nhưng cũng dành một khu vực riêng biệt để khám chữa bệnh, từng ngày nâng cao chất lượng và cung cách phục vụ bệnh nhân. Chị em ý thức đây cũng là một sứ vụ Loan báo Tin  Mừng qua việc tiếp đón điều trị cho bệnh nhân, đặc biệt các bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn.

4.   Mục vụ Giáo xứ

Các chị em tham gia mục vụ trong Giáo xứ Cát Đàm, Giáo họ Cát Nội: dạy Giáo lý các cấp, phụ trách Thiếu nhi Thánh Thể, dạy hát các ca đoàn, Giới trẻ, hội Hiền mẫu, Huynh Đoàn Đaminh, ... và các xứ họ trong Giáo phận khi có nhu cầu.

5.  Bác ái xã hội

Ngoài công việc khám bệnh cho bệnh nhân đến với phòng thuốc Đông y, các chị em đã thực hiện bữa ăn tình thương cho gần 200 bệnh nhân tại Bệnh Viện Tâm Thần, Thành Phố Thái Bình. Tu viện dành khoản tiết kiệm và ăn chay để chia sẻ với các gia đình khó khăn, đặc biệt trong các Mùa Chay và Mùa Vọng. Các chị em cũng dành thời gian đến thăm hỏi và chia sẻ với các bệnh nhân có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.

V.   THAY LỜI KẾT

Mười bảy năm hiện diện trên mảnh đất Cát Đàm là mười bảy năm hồng ân. Trải qua những khó khăn, các chị em vẫn giữ vững niềm tin, trung thành với đặc sủng của Hội dòng. Hơn nữa, mỗi người đều góp phần nhỏ bé của mình xây dựng và phát triển Tu viện ngày một thăng tiến về mọi mặt. Nơi đây là chiếc nôi vun trồng ơn gọi, nhiều mầm non được lớn lên và trổ sinh hoa thơm trái ngọt. Nhìn lại công trình yêu thương Chúa đã dành cho cộng đoàn, chúng ta không có lý do gì để không cùng cất cao lời tạ ơn Thiên Chúa, tri ân Các Vị Tiền Nhiệm đã dày công vun đắp và xây dựng cộng đoàn ngày một lớn mạnh, cám ơn quý Ân Thân Nhân đã quảng đại giúp đỡ để cộng đoàn có được như ngày hôm nay.

Nhìn lại mười bảy năm cũng là lời mời gọi các chị em trong cộng đoàn hiện nay hãy can đảm tiếp nối những bước chân truyền rao Tin Mừng của Cha Thánh Đa Minh, tiếp bước các bậc tiền nhân trong khiên hạ, quảng đại phục vụ, và sáng tạo trong mọi trách vụ được trao phó, để màu áo trắng Đa Minh vẫn sáng mãi trong lịch sử Giáo Hội, Hội dòng và xã hội, biểu hiện qua sự hiệp thông yêu thương trong cộng đoàn, nhiệt thành, trung kiên và hiền hòa khi thi hành sứ vụ tông đồ, góp phần với chị em trong Hội dòng là sáng lên gương mặt tình thương của Thiên Chúa trong cuộc đời chị em và lan tỏa đến mọi người.

Xem thêm hình ảnh: Tu viện Thánh Tôma Quinô Cát Đàm

Ban truyền thông