1.  Truy tìm từ ngữ:  Tỉnh thức

Tỉnh thức được lập lại 12 lần trong Tân Ước. Là lời mời gọi mỗi người hãy cảnh giác mình trong từng giây phút sống, là ý thức phản tỉnh trong từng tư tưởng, lời nói, việc làm và trong mọi trạng huống của đời sống, để sống trong ánh sáng của chân lý và tình yêu. Tỉnh thức để nhận ra Chúa, Đấng luôn âm thầm lặng lẽ đến với ta trong mọi lúc. Thiên Chúa thường nói với chúng ta trong sự thinh lặng, nếu không tỉnh thức sẵn sàng thì e rằng mất cơ hội gặp gỡ Ngài. Tỉnh thức để không bị ru ngủ bởi những hoan lạc trần thế. Tỉnh thức là thái độ hiện sinh của người Kitô hữu để không rơi vào tối tăm, lầm lạc, nhưng luôn hân hoan đi trong ánh sáng của niềm hy vọng vào chính Chúa, Đấng cứu độ chúng ta.

Tỉnh thức là gì?

Tỉnh là không u mê, không mơ mơ màng màng, hết say sưa. Thức là nhận biết, nhân ra => Người tỉnh thức là người không còn mê muội, mơ hồ, không ảo tưởng nhưng biết nhận thức rõ về mình về những thực tại biến chuyển chung quanh, nhậy bén trước mọi dấu chỉ,.. sống thực tâm với Chúa và với anh em.

Sống tỉnh thức là có lý tưởng, có định hướng, luôn hướng đến điều thiện, => tư tưởng và hành động trong sự khôn ngoan và đạo đức. Sống trọn vẹn giây phút hiện tại nghĩa là toàn tâm, toàn ý trong từng công việc, từng bổn phận, từng mối quan hệ...

Để sống tỉnh thức phải sống trọn vẹn lúc này (không loay hoay sửa chữa những gì trong quá khứ hay đợi chờ tương lai). Trong những đêm dài trong tù ngục tôi ý thức được rằng sống giây phút hiện tại là con đường đơn sơ và chắc chắn nhất dẫn tới sự thánh thiện. Niềm xác tín đó gây cảm hứng cho lời cầu nugyện sau đây:

"Lạy Chúa Giêsu, con sẽ không chờ đợi nữa. Con sống giây phút hiện tại cho tràn đầy tình yêu.

Chấm này nối tiếp chấm kia, ngàn vạn chấm thành một đường dài.

Phút này nối tiếp phút kia, muôn triệu phút thành một đời sống.

Chấm mỗi chấm cho đúng, đường sẽ đẹp. Sống mỗi phút cho tốt, đời sẽ thánh.

Ðường Hy Vọng do mỗi chấm hy vọng. Ðời Hy Vọng do mỗi phút hy vọng (Ðường Hy Vọng số 977).

Tỉnh thức ở đây là tập trung mọi năng lực của tâm, trí, hồn, xác, vào giây phút hiện tại, để thống nhất toàn thể con người mình cho một sự sống đang diễn ra trước mắt. Đừng luyến tiếc quá khứ, đừng quá ham muốn tương lai, cũng đừng đòi hỏi hiện tại. Hiện tại là món quà (present) vì hiện tại đang nằm trong tay của mỗi chúng ta

Khi mời gọi chúng ta sống tỉnh thức, Chúa Giêsu muốn chúng ta tập trung toàn bộ năng lực cho sự phát khởi cao đẹp nhất của một tư tưởng, một hành vi, một thái độ, một tâm tình, một phản ứng với tất cả sự đáp ứng tích cực.

Kinh nghiệm bản thân cho thấy rằng đôi khi chúng ta hiện diện như không hiện diện, mà nếu có hiện diện thì như xác không hồn: không tập trung toàn tâm toàn lực.

Giáo huấn của Chúa Giêsu mời gọi tỉnh thức

+ Mt 25, 1-13: năm cô khờ năm cô khôn

Khờ: không có nghĩa là không biết gì. Tiếng Hylạp Môros: được hiểu là biết mà không làm. Nó diễn tả một cuộc sống thiếu ý thức và chỉ tìm an vị thoải mái cho bản thân mình, đưa đến một thái độ tiêu cực, hờ hững, khô khan, nguội lạnh và quên xót trong nhiệm vụ của mình đến lúc khốn khó thì lại nhờ vả vào kẻ khác.

Khôn ngoan được hiểu là người biết nhận định chính xác về sự việc, và kiên quyết thi hành. Hành động này không chỉ bắt nguồi từ sự phán đoán mà còn có cả con tim, nghĩa là làm vì tình yêu. Thiếu tình yêu => người ta dễ dàng sống chểnh mảng, ươn lười, đánh mất ý thức về biến cố lớn nhất trong cuộc đời mình. Tình yêu là sức mạnh để thắng vượt sự ươn lười chểnh mảng, và là động lực sáng tạo để biết hành động cách khôn ngoan. Với tình yêu ấy con người mới biết luôn tỉnh thức để đón đợi người yêu của mình. 

+ Mt 25, 14-30: Dụ ngôn nén bạc

Điều quan trọng ở đây không phải là nén bạc chủ trao nhiều hay ít, cũng không phải là đầy tớ ấy có chuyên môn cao nhưng là nhân đức và tư cách của người đầy tớ. Nhân đức này giúp người đầy tớ thi hành mọi bổn phận của mình, trung thành và tích cực ngay cả khi chủ vắng nhà. Nếu không có nhân đức thì như người đầy tớ thứ 3 bất hạnh, lãnh án phạt. Lý do mà anh ta lãnh án của chủ có thể nói là do tính khí của anh: lười lĩnh, sống an nhàn, không có nỗ lực để vươn lên,…=> mất tất cả kể cả cái mình đang có.

Hôm nay có thời gian để mỗi người lột trần con người của mình, cái tham vọng, cho dù có những khả năng, thành công lớn,… nhưng đó là do ơn Chúa ban theo khả năng và trách nhiệm của mình. Điều quan trọng là mỗi người phải trở nên chính mình trong chương trình đó với tất cả sự tỉnh thức.

Tỉnh thức là cứ phải luôn cẩn trọng, nhìn trực tiếp, không qua lăng kính nào khác khiến cho vấn đề bị biến dạng. Lăng kính cần là đức tin, tình yêu lòng mến để có thể gạn đục khơi trong.

Sống tỉnh thức là tách mình ra khỏi những quan niệm trần tục, để dám suy nghĩ và hành động theo lương tâm, dưới ánh sáng Lời Chúa, dưới sự soi dẫn của Thánh Linh.

Tỉnh thức là sẵn sàng đón Chúa với đèn sáng trong tay. Tỉnh thức là trung tín chu toàn những điều bé nhỏ trong hiện tại. Tỉnh thức là tích cực đầu tư những nén bạc Chúa trao.

Người tỉnh thức là người :

+ Nhạy bén với sự hiện diện của Thiên Chúa, nhạy bén với lời mời gọi của Chúa và với những giá trị Tin Mừng;

+ Biết đọc những dấu chỉ cuộc sống và nhận ra Thiên Chúa qua mọi biến cố xảy ra trong đời mình.

+ Có khả năng để học hỏi ngay cả những sai lầm và thất bại trong đời mình, để lớn lên và trưởng thành không ngừng.

Cha Anthony de Mello kể câu chuyện khá thú vị về thái độ tỉnh thức như sau: Có một kẻ ăn mày khố rách áo ôm đang ngồi bên một bờ sông, anh mơ thấy một chiếc xe rất sang trọng chạy đến bên anh, rồi bỗng nhiên, cánh cửa xe mở ra, một cô gái rất xinh đẹp bước ra và đến ngồi bên cạnh anh, cô nhìn anh đắm đuối. Anh thấy mình là số được trời ban liền xích lại gần cô và từ từ, anh cầm lấy tay cô, rồi hôn cô. Lập tức, anh rơi tỏm xuống sông và tỉnh! Từ lúc nãy tới giờ anh mơ mà cứ tưởng thật.

Gương sống tỉnh thức

Đức Maria con người của tỉnh thức, sẵn sàng và tín thác vào ơn Chúa, tự do để cho Chúa hoạt động trong đời mình, ngoan ngùy với tác động của Thánh Thần.

2.  Canh tân

Canh tân là thay cái cũ đổi lấy cái mới. Thuật ngữ này được Thánh Phaolô giảng dạy một cách cụ thể và dễ hiểu: Anh em đã cởi bỏ con người cũ với những hành vi của nó rồi, và anh em đã mặc lấy con người mới, con người hằng được đổi mới theo hình ảnh Đấng Tạo Hoá (Cl 3, 9-10)

Đấng Đáng Kính ĐHY Phanxicô Nguyễn Văn Thuận: “Canh tân không phải chỉ đổi nước mã bên ngoài, đổi một số nghi thức cho “ngoạn mục”, đổi tên các uỷ ban cho “kêu” hơn, đập đổ cơ cấu cũ, dựng nên một số tổ chức mới, hội nghị, tuyên ngôn... Canh tân là trở về nguồn, là thích nghi Phúc Âm với thế giới hôm nay. Thánh Phaolô nói rõ: “Anh em hãy cởi bỏ kiểu sống xưa kia... Hãy để Thần Khí đổi mới anh em thấu tận trí khôn. Hãy mặc lấy người mới đã tạo dựng nên theo Thiên Chúa...” (Ep 4,22-24). Công thức canh tân: Làm cho người Công Giáo trở lại đạo Công Giáo. Làm cho người Kitô hữu trở lại với Chúa Kitô. Động lực và tác giả mọi cuộc canh tân trong Hội Thánh là Chúa Thánh Thần, "Đấng canh tân mặt đất". Con không thể canh tân ngoài Chúa Thánh Thần  Đường Hy Vọng, số 634-662).

Đức Phanxico kêu gọi: Hãy cầu xin ân sủng để đừng sợ canh tân Phúc Âm, đừng sợ hãi sự đổi mới của Chúa Thánh Thần, cũng như đừng sợ hãi thay đổi những cơ cấu già nua lỗi thời đang vây phủ chúng ta . . . Chúng ta đừng sợ hãi đổi mới những cơ cấu của Giáo Hội . . .

Canh tân với tinh thần nào?

Sắc lệnh Perfectae Caritatis của Công Đồng Vatican II mời gọi các tu sĩ phải trung thành với tinh thần và tri ý của Đấng sáng lập, vì đây là căn tính và nền tảng cho ơn gọi sống đời sống thánh hiến. Tuy nhiên thực tế cho chúng ta thấy các Hội Dòng cũng đã thực hiện những cập nhật (up date) canh tân để thích nghi với thời đại và nhu cầu hiện tại mà không mất đi tinh thần của Đấng Sáng lập. Đặc sủng của Đấng Sáng lập được các tu sĩ sống và trình bày theo từng thời đại mà họ đang sống tùy theo nhu cầu và sự phát triển của xã hội và Giáo Hội, (không còn mặc áo rách, vá,..) Như thế, họ chú giải đặc sủng ấy sao đó cho người khác thấu hiểu.

Thế nên các tu sĩ cần và biết cách để đọc ra những dấu chỉ của thời đại, và tìm phương cách để đáp lại những nhu cầu của Giáo Hội và xã hội trong thế giới hiện tại. => canh tân đời sống thánh hiến sao cho thích nghi với thời đại. => canh tân là cần thiết vì:

+ Canh tân để tồn tại nếu không sẽ tụt hậu và giúp ổn định sĩ số tu sĩ (không bỏ tu)

+ Canh tân để tăng trưởng là những người theo sát Đức Kitô, chịu chi phối bởi một cơ cấu nhất định. Thế nên cơ cấu cũng được thích ứng với từng thời đại. Đào thải để tăng trưởng, già rồi tự đào thải.

+ Canh tân để thực thi sứ mệnh một cách tốt hơn, thích hợp với hoàn cảnh và thời đại. Sứ mệnh mà người tu sĩ đang thi hành nhằm công ích và thiện ích của Giáo Hội, đồng thời đáp lại nhu cầu của thời đại. Không thể ở mãi trên núi nhưng phải xuống núi để đống hành với sứ mạng của Giáo Hội, không thể ở mãi trong tu viện mà phải mở cửa ra đi tới vùng ven để hòa nhập với cộng đồng nhân loại => Sứ vụ mới hoàn thành xuất sắc.

Tôi là tu sĩ cần canh tân:

+ Để thăng tiến về mọi mặt, nhất là phương diện tâm linh,

+ Ngày một tốt hơn cũng phải chăm lo trau dồi, canh tân cuộc sống của mình

+ Đời sống tâm linh không tiến nghĩa là đang lùi. Giậm chân tại chỗ thì sẽ chậm hơn là bước tiếp.

+ Hãy luôn tâm niệm rằng: hôm nay, tôi phải sống tốt, sống thánh và sống yêu thương hơn hôm qua; nếu chỉ bằng ngày hôm qua hay thậm chí kém hơn là đang thụt lùi.

+ Đi trên đường hẹp của Tin Mừng là để cho mình được canh tân, đổi mới dưới tác động của Chúa Thánh Thần, Đấng luôn hành động trong tâm hồn mỗi người.

Đề tài suy tư tháng này không chỉ là cơ hội để mỗi người chúng ta nhìn lại toàn bộ hành trình theo Chúa của mình mà còn thúc đẩy chúng ta tích cực đổi mới, canh tân những gì còn là hạn chế, thiếu sót vì những lý do khác nhau cách trực tiếp hay gián tiếp.

Cần tránh xa và can đảm loại bỏ tất cả những gì làm cản trở chúng ta sống thánh thiện hay cản lối chúng ta đi vào con đường hẹp của Tin Mừng

Sám hối và canh tân để đón nhận lòng thương xót của Chúa. Ân ban và lòng xót thương của Chúa thì luôn dồi dào tuôn tràn trên mọi người nhưng chỉ những ai có lòng khiêm tốn ăn năn sám hối và sẵn sàng mở toang lòng mình. Không ngủ yên trong quá khứ hay giậm chân tại chỗ nhưng tích cực thực thi lời mời gọi của Ngài qua việc canh tân đời sống thánh hiến theo linh đạo Đa Minh để loan báo Tin Mừng.

Hơn nữa canh tân còn là làm mới lại tình yêu thuở ban đầu hay hâm nóng tình yêu đã nguội lạnh, là đốt cháy lại tình yêu vì lửa tình yêu ấy coi chừng đã tắt ngúm. Hãy luôn tìm mọi cách để làm cho tương quan giữa tôi và Đức Giêsu luôn khắng khít, sống động bằng tình yêu của mình.

Kết:

Hãy quyết tâm chọn một điều gì đó để tự mình canh tân: giờ kinh nguyện, sống 3 lời khuyên, đời sống cộng đoàn,…..

Hay loại bỏ một tính hư nết xấu, tập một nhân đức,….

Hoặc canh tân lời ăn tiếng nói, cử chỉ, hành động với chị em, với tha nhân sao cho dễ thương và tình người hơn,…..

Cha Gioan Baotixita Nguyên Bửu Khánh

Giáo phận Xuân Lộc