1. Bài đọc 1:  Is 5, 1-7

“Vườn nho của Chúa các đạo binh là nhà Israel”.

Trích sách Tiên tri Isaia.

Tôi sẽ ca tặng người yêu bài hát của cô bác tôi về vườn nho.

Người tôi yêu có một vườn nho trên đồi xinh tươi. Người rào giậu, nhặt đá, trồng cây chọn lọc, xây tháp giữa vườn, lập máy ép trong vườn, và trông mong nó sinh quả nho, nhưng nó lại sinh toàn nho dại.

Vậy giờ đây, hỡi dân cư Giêrusalem và người Giuđa, hãy luận xét giữa ta và vườn nho ta. Nào còn việc gì phải làm cho vườn nho ta mà ta đã không làm? Sao ta trông mong nó sinh quả nho, mà nó lại sinh quả nho dại!

Giờ đây ta tỏ bày cho các ngươi biết ta sẽ làm gì đối với vườn nho ta: Ta sẽ phá hàng rào, để nó bị tàn phá, sẽ phá tường để nó phải bị giầy đạp. Ta sẽ bỏ nó hoang vu, không cắt tỉa, không vun xới; gai góc sẽ mọc lên, và ta sẽ khiến mây không mưa xuống trên nó. Vườn nho của Chúa các đạo binh là nhà Israel, và người Giuđa là chồi cây Chúa vui thích. Ta trông mong nó thực hành điều chính trực, nhưng đây toàn sự gian ác. Ta trông mong nó thực hành đức công bình, nhưng đây toàn là tiếng kêu oan.

Ðó là lời Chúa.

2.  Đáp ca:  Tv 79, 9 và 12. 13-14. 15-16. 19-20

Đáp:  Vườn nho của Chúa là nhà Israel (c. Is 5, 7a).

Xướng:

1) Từ Ai-cập Chúa đã mang về một gốc nho. Chúa đã đuổi chư dân đi để ương trồng nó. Nó vươn ngành ra cho tới nơi biển cả, vươn chồi non cho tới chỗ đại giang.

2) Tại sao Ngài phá vỡ hàng rào, để bao khách qua đường đều lảy hái nó, để lợn rừng xông ra tàn phá, và muông thú ngoài đồng dùng nó làm cỏ nuôi thân? 

3) Lạy Chúa thiên binh, xin thương trở lại; từ trời cao xin nhìn coi và thăm viếng vườn nho này. Xin bảo vệ vườn nho mà tay hữu Ngài đã cấy, bảo vệ ngành nho mà Ngài đã củng cố cho mình.

4) Chúng con sẽ không còn rời xa Chúa nữa. Chúa cho chúng con được sống, và chúng con ca tụng danh Ngài. Lạy Chúa thiên binh, xin cho chúng con được phục hồi, xin tỏ thiên nhan hiền từ Chúa ra, hầu cho chúng con được ơn cứu sống.

3. Bài đọc 2: Pl 4, 6-9

“Thiên Chúa bình an sẽ ở cùng anh em”.

Trích thư Thánh Phaolô Tông đồ gửi tín hữu Philipphê.

Anh em thân mến, anh em đừng lo lắng gì hết, nhưng trong khi cầu nguyện, anh em hãy trình bày những ước vọng lên cùng Chúa, bằng kinh nguyện và lời cầu xin đi đôi với lời cảm tạ. Và bình an của Thiên Chúa vượt mọi trí hiểu, sẽ giữ gìn lòng trí anh em trong Chúa Giêsu Kitô.

Vả lại, hỡi anh em, những gì là chân thật, trong sạch, công chính, là thánh thiện, đáng yêu chuộng, danh thơm tiếng tốt, là nhân đức, là luật pháp đáng khen, thì anh em hãy tưởng nghĩ những sự ấy. Những điều anh em đã học biết, đã lãnh nhận, đã nghe và đã thấy nơi tôi, anh em hãy đem những điều đó ra thực hành, thì Thiên Chúa bình an sẽ ở cùng anh em.

Ðó là lời Chúa.

4.  Tin Mừng:   Mt 21, 33-43

“Ông sẽ cho người khác thuê vườn nho”.

Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Matthêu.

33 Các ông hãy nghe một dụ ngôn khác: “Có gia chủ kia trồng được một vườn nho ; chung quanh vườn, ông rào giậu ; trong vườn, ông khoét bồn đạp nho, và xây một tháp canh. Ông cho tá điền canh tác, rồi trẩy đi xa. 34 Gần đến mùa hái nho, ông sai đầy tớ đến gặp các tá điền để thu hoa lợi. 35 Bọn tá điền bắt các đầy tớ ông: chúng đánh người này, giết người kia, ném đá người nọ. 36 Ông lại sai một số đầy tớ khác đông hơn trước: nhưng bọn tá điền cũng xử với họ y như vậy. 37 Sau cùng, ông sai chính con trai mình đến gặp chúng, vì nghĩ rằng: “Chúng sẽ nể con ta.” 

38 Nhưng bọn tá điền vừa thấy người con, thì bảo nhau: “Đứa thừa tự đây rồi! Nào ta giết quách nó đi, và đoạt lấy gia tài nó!” 39 Thế là chúng bắt lấy cậu, quăng ra bên ngoài vườn nho, và giết đi. 40 Vậy xin hỏi: Khi ông chủ vườn nho đến, ông sẽ làm gì bọn tá điền kia ?” 41 Họ đáp: “Ác giả ác báo, ông sẽ tru diệt bọn chúng, và cho các tá điền khác canh tác vườn nho, để cứ đúng mùa, họ nộp hoa lợi cho ông.” 42 Đức Giê-su bảo họ: “Các ông chưa bao giờ đọc câu này trong Kinh Thánh sao ? Tảng đá thợ xây nhà loại bỏ lại trở nên đá tảng góc tường. Đó chính là công trình của Chúa, công trình kỳ diệu trước mắt chúng ta. 43 Bởi đó, tôi nói cho các ông hay: Nước Thiên Chúa, Thiên Chúa sẽ lấy đi không cho các ông nữa, mà ban cho một dân biết làm cho Nước ấy sinh hoa lợi.

Đó là lời Chúa.

5. Suy niệm: Vườn nho, một biểu tượng Kinh Thánh - Lm. Vinh Sơn Phạm Xuân Hưng, OP.

Vườn nho là hình ảnh quen thuộc được nhắc đến hàng trăm lần trong Kinh Thánh, vì vườn nho gắn liền với đời sống của người Do-thái cũng tựa như ruộng lúa đối với người Việt chúng ta vậy.

Trong bài học hỏi này, chúng ta cùng tìm hiểu ý nghĩa của vườn nho trong đời sống thường ngày cũng như theo Sách Thánh.

I. Việc trồng nho

Kinh Thánh nói ông Nô-ê là người đầu tiên trồng nho và uống rượu nho (x. St 9,20-21). Và với người Ca-na-an thì việc trồng nho vốn đã rất thịnh hành (x. Tl 9,27 ; 14,5). Khi tiến vào Đất Hứa, tức là đất Ca-na-an, dân Ít-ra-en cũng quen dần với việc trồng nho.

Trồng nho đòi nhiều lao nhọc, phải thường xuyên chăm sóc cây nho và kiên trì chờ đợi mùa thu hoạch. Thời xưa, từ lúc trồng cho đến lúc nho sinh trái, phải mất khoảng ba năm.

Trong bài đọc 1 của Chúa nhật 27 này, ngôn sứ I-sai-a cho thấy nỗi vất vả nhưng rất thú vị trong việc trồng nho và chăm sóc vườn nho :

“Bạn thân tôi có một vườn nho
trên sườn đồi mầu mỡ.
Anh ra tay cuốc đất nhặt đá,
giống nho quý đem trồng,
giữa vườn anh xây một vọng gác,
rồi khoét bồn đạp nho” (Is 5,1b-2a).

Phải rào giậu để ngăn dã thú vào phá phách ; rồi cuốc đất nhặt đá ; rồi chọn giống nho quý đem trồng ; dựng một vọng gác giữa vườn để canh chừng trộm cướp ; rồi khoét bồn đạp nho chờ ngày thu hoạch để ép nho làm rượu.

Việc chuẩn bị, chăm sóc, kiên nhẫn trong việc trồng trọt cho thấy mối tương quan mật thiết giữa người trồng nho và vườn nho của họ.

Thiên Chúa cũng dùng những hình ảnh ấy để bày tỏ tình thương của Người với dân Ít-ra-en và mong ước đưa Ít-ra-en đi vào mối tương quan thân tình với Người.

II. Ý nghĩa của vườn nho

1. Vườn nho là cơ nghiệp của gia đình

Đối với dân Ít-ra-en, đất đai vườn tược, trong đó có vườn nho, là tài sản quan trọng của một gia đình, đặc biệt khi đó là gia sản thừa kế từ cha ông. Kinh Thánh đã kể lại những trường hợp mà vườn nho là tài sản quý báu của một gia đình. Bài ca về vườn nho trong bài đọc 1, Chúa nhật 27 Thường Niên là câu chuyện vườn nho của một người Ít-ra-en : “Bạn thân tôi có một vườn nho trên sườn đồi mầu mỡ. Anh ra tay cuốc đất nhặt đá, giống nho quý đem trồng, giữa vườn anh xây một vọng gác, rồi khoét bồn đạp nho” (Is 5,1b-2a).

Sách các Vua quyển I, chương 21 kể chuyện vườn nho của ông Na-vốt. Khi vua A-kháp muốn sở hữu vườn nho ấy bằng mọi giá thì ông Na-vốt đáp rằng : “Xin Đức Chúa đừng để tôi nhượng gia sản của tổ tiên tôi cho ngài” (1 V 21,3). Nghe biết chuyện như thế, hoàng hậu I-de-ven đã bày mưu hãm hại ông Na-vốt, và ông bị ném đá chết. “Khi nghe biết ông Na-vốt đã chết, vua A-kháp đứng dậy, xuống chiếm đoạt vườn nho của ông Na-vốt, người Gít-rơ-en” (1 V 21,16).

Tác giả Mát-thêu cũng kể chuyện một ông chủ rất tận tình chăm sóc vườn nho đến nỗi từ tảng sáng tới lúc chiều tà, đã 5 lần ra mướn thợ vào làm vườn nho của mình (x. Mt 20,1-16)

2. Vườn nho tượng trưng cho dân Ít-ra-en

Nhiều lần Kinh Thánh dùng hình ảnh vườn nho để nói về Ít-ra-en (Is 5,7 ; Hs 10,1 ; Gr 2,21 ; 5,10 ; Ed 15,1-8 ; 17,3-10 ; Tv 80). Ngôn sứ I-sai-a nói : “Vườn nho của Đức Chúa các đạo binh chính là nhà Ít-ra-en đó !” (Is 5,7).

Ít-ra-en là vườn nho được tuyển chọn (x. Is 5,1-5 ; 27,2 ; Gr 12,10) : Họ được Thiên Chúa yêu thương cứu khỏi đất nô lệ Ai-cập và đem “trồng” vào đất Ca-na-an : “Gốc nho này, Chúa bứng từ Ai-cập, đuổi chư dân, lấy chỗ mà trồng, Chúa khẩn hoang bốn bề quang đãng, cho bén rễ sâu và lan rộng khắp nơi” (Tv 80,9-10).

Ít-ra-en “sinh nho tốt” khi trung tín tôn thờ Đức Chúa và hành động như Người mong đợi. Thế nhưng vườn nho của Chúa là Ít-ra-en lại thường sinh nho dại, tức là quay lưng lại với Thiên Chúa, mà đi theo các thần : “Tôi những mong trái tốt, sao nó sinh nho dại” (Is 5,4), “Ít-ra-en vốn là một cây nho sum sê, trái trăng thật dồi dào phong phú. Nhưng trái trăng càng nhiều, chúng càng dựng thêm các bàn thờ ngẫu tượng” (Hs 10,1).

Ít-ra-en “sinh nho dại” còn bởi lối sống bất chính và gian ác : “Người những mong họ sống công bằng, mà chỉ thấy toàn là đổ máu ; đợi chờ họ làm điều chính trực, mà chỉ nghe vẳng tiếng khóc than” (Is 4,4.7b)

Hành động phản bội Thiên Chúa và lối sống bất chính khiến Ít-ra-en bị trừng phạt : “Vậy bây giờ tôi cho các người biết, tôi đối xử thế nào với vườn nho của tôi : hàng giậu thì chặt phá cho vườn bị tan hoang, bờ tường thì đập đổ cho vườn bị giày xéo” (Is 5,5). Họ còn bị các dân khác thống trị, đàn áp và tiêu diệt (x. Ge 1,6-12) : “Khách qua đường mặc sức hái mà ăn ; heo rừng vào phá phách, dã thú gặm tan hoang” (Tv 80,14).

Đức Chúa phán với ngôn sứ Ê-dê-ki-en về sự trừng phạt “cây nho Ít-ra-en” phản nghịch rằng : “Hỡi con người, gỗ cây nho là gì mà lại tốt hơn mọi thứ gỗ ; cành của nó là chi mà lại tốt hơn cành những cây khác trên rừng ? Người ta có dùng gỗ của nó vào công trình gì không, hay lấy nó làm cọc để treo bất cứ vật gì ? Này nó bị quăng làm mồi cho lửa” (Ed 15,2-4a).

3. Vườn nho tượng trưng cho sự thịnh vượng

Cựu Ước dùng nhiều lời sấm nói về thời thịnh vượng đầy hiển hách sẽ đến của Đấng Mê-si-a. Các ngôn sứ dùng hình ảnh vườn nho hay sản phẩm từ cây nho để miêu tả về sự phồn thịnh này : “Nào lúa thơm rượu mới dầu tươi, nào bò bê cùng với chiên cừu. Lòng thoả thuê như vườn cây tưới nước, họ chẳng còn mỏi mệt héo hon” (Gr 31,12).

Ít-ra-en sẽ không còn phải khiếp sợ, và “mỗi người sẽ ngồi dưới cây vả cây nho của mình” (Mk 4,3-4). Hình ảnh ngồi dưới cây nho cây vả cho thấy thời bình an đã đến và là biểu tượng cho sự thịnh vượng và hạnh phúc : “Các ngươi sẽ mời mọc nhau dưới bóng cây nho cây vả” (Dcr 3,10) ; “Ta sẽ đổi vận mệnh cho Ít-ra-en dân Ta : chúng sẽ uống rượu vườn nho mình trồng, ăn thổ sản vườn mình canh tác” (Am 9,14).

4. Vườn nho tượng trưng cho những phúc lành của Thiên Chúa

Theo Cựu Ước, hình ảnh vườn nho tươi tốt tượng trưng cho các phúc lành của Thiên Chúa. Khi thời của Đấng Mê-si-a đến, dân Chúa được sống trong thanh bình hạnh phúc, không còn hiểm hoạ, đói khổ và chết chóc. Phúc lành ấy cũng được diễn tả qua hình ảnh vườn nho và cây nho : “Kẻ nghèo đói, Người cho đến ở, họ lập nên thành thị để định cư. Gieo lúa ngoài ruộng, trồng nho trong vườn, họ thu hoạch hoa màu lợi tức” (Tv 107,36-37).

Phúc lành của Thiên Chúa cũng được ban cho cá nhân và trong gia đình :

Hiền thê bạn trong cửa trong nhà
khác nào cây nho đầy hoa trái ;
và bầy con tựa những cây ô-liu mơn mởn,
xúm xít tại bàn ăn.
Đó chính là phúc lộc
Chúa dành cho kẻ kính sợ Người (Tv 128, 3-4)

5. Vườn nho tượng trưng cho Hội Thánh

Trong Tin Mừng Chúa nhật 27 Thường Niên này (x. Mt 21,33-44), Đức Giê-su lấy lại hình ảnh vườn nho được nói trong I-sai-a chương 5, để kể một dụ ngôn nhằm chống lại các nhà lãnh đạo Do-thái. Vườn nho là dân Ít-ra-en được Chúa trao cho các tá điền là họ chăm sóc. Nhưng họ đã không đem lại hoa lợi cho Chúa, lại còn hành xử gian ác khi bách hại các sứ giả Người gửi đến là các ngôn sứ, và cuối cùng giết chết chính người con duy nhất của ông chủ là Đức Giê-su, Con Thiên Chúa.

Kết thúc dụ ngôn, Đức Giê-su nói với giới lãnh đạo Do-thái rằng : “Nước Thiên Chúa, Thiên Chúa sẽ lấy đi không cho các ông nữa, mà ban cho một dân biết làm cho Nước ấy sinh hoa lợi” (Mt 21,43). Vườn nho tượng trưng cho Nước Thiên Chúa đã được ban cho dân mới, đó là Hội Thánh và những tá điền tốt lành là những người phục vụ Hội Thánh (x. 1 Cr 9,7 ; Mc 12,1-12 ; Lc 20,9-18).

Tin Mừng Gio-an cũng dùng hình ảnh cây nho và cành nho để nói về mối tương quan thân thiết giữa Đức Giê-su và các môn đệ (x. Ga 15,5). Như Ít-ra-en, các tín hữu trong Hội Thánh được mời gọi trổ sinh hoa trái tốt lành qua việc thực thi giới răn yêu thương của Chúa. Để được như vậy, Hội Thánh phải luôn kết hiệp mật thiết với Đức Giê-su như cành nho gắn liền với cây nho (x. Ga 15,4).

III. Kết

Chúng ta đã tìm hiểu ý nghĩa của “vườn nho” như : vườn nho là gia sản, là chính dân Ít-ra-en, diễn tả sự thịnh vượng bình an, phúc lành của Thiên Chúa, và là Hội Thánh của Chúa.

Trong tất cả các nghĩa ấy, nổi lên một điểm nhấn quan trọng về hình ảnh vườn nho, đó là niềm hy vọng : Thiên Chúa luôn yêu thương con người qua việc trung thành sống mối tương quan với dân Người. Tình thương và lòng thành tín của Thiên Chúa dành cho chúng ta thì mãi mãi trường tồn. Dù con người có bội phản và chối bỏ tình yêu của Chúa thì Người vẫn luôn hy vọng và mời gọi : “Hôm nay, con hãy đi làm vườn nho cho cha” (Mt 21,28).

Xin cho chúng ta là những cành nho xanh tươi và biết sinh trái tốt, để xứng với sự chăm sóc của ông chủ vườn nho là Thiên Chúa, Đấng hằng kiên nhẫn chờ đợi chúng ta sinh hoa lợi cho Người.

Lời cầu nguyện

Lạy Chúa Tể càn khôn, xin trở lại,
tự cõi trời, xin ngó xuống mà xem,
xin Ngài thăm nom vườn nho cũ,
bảo vệ cây tay hữu Chúa đã trồng,
và chồi non được Ngài ban sức mạnh.
Chúng con nguyền chẳng xa Chúa nữa đâu,
cúi xin Ngài ban cho được sống,
để chúng con xưng tụng danh Ngài.
Lạy Chúa là Chúa Tể càn khôn,
xin phục hồi chúng con,
xin toả ánh Tôn Nhan rạng ngời
để chúng con được ơn cứu độ. (Tv 80,15-16.19-20)

6. Suy niệm:  Trung tín và phản bội - +TGM Giu-se Vũ Văn Thiên.

Trong Tin Mừng của ba Chúa nhật liên tiếp, Chúa Giê-su đều dùng hình ảnh của vườn nho để giáo huấn chúng ta. Trồng nho là một nghề phổ biến tại Do Thái, thời xưa cũng như thời nay. Vì thế, Chúa Giê-su dùng hình ảnh rất gần gũi này để ai cũng có thể hiểu lời Người dạy. Vườn nho là hình ảnh cuộc đời. Vườn nho cũng là biểu tượng dân Israel, tức là dân riêng Thiên Chúa đã chọn từ thời ông Abraham. Vườn nho cũng là hình ảnh của Giáo Hội, nơi mọi người đều được mời gọi góp phần. Sống trong vườn nho cuộc đời, mỗi chúng ta được trao một sứ mạng phải hoàn thành. Nhờ bí tích Thanh Tẩy, chúng ta được gia nhập vào đội thợ làm vườn nho của Chúa. Dù ở mức độ nào, mỗi chúng ta đều phải trung thành với Thiên Chúa. Ngài chính là Chủ Vườn Nho.

Trong giáo huấn của các ngôn sứ, tình thương của Thiên Chúa đối với dân riêng của Ngài, được so sánh như một cuộc hôn nhân. Thiên Chúa là người tình của Israel. Tội phản bội Chúa được coi như ngoại tình. Bài đọc I của Chúa nhật hôm nay giống như một trải lòng của chính Thiên Chúa. Ngài than phiền, vì Israel được ưu đãi chiều chuộng, nhưng đã phản bội Ngài. Như ông chủ vườn nho chăm sóc cẩn thận, đầu tư tiền bạc, chỉ mong vườn nho đó sinh hoa kết trái ngọt ngào, Thiên Chúa cũng chăm sóc Israel và mong cho dân ấy sống ngay thẳng chính trực. Cũng như vườn nho chỉ sinh nho dại, dân Israel đã nhiều bất trung với Chúa. Vị ngôn sứ đã viết: “Vườn nho của Đức Chúa các đạo binh, chính là nhà Israel đó. Cây nho Chúa quý chuộng, ấy chính là dân xứ Giu-đa. Người những mong họ sống công bình, mà toàn thấy đổ máu; đợi chờ họ làm điều chính trực, mà chỉ nghe vẳng tiếng khóc than”. Những lời này đã chứng minh, dân riêng của Thiên Chúa không phải lúc nào cũng thực hiện điều Ngài truyền dạy.

Đọc lại lịch sử dân tộc Do Thái, chúng ta thấy đan xen giữa quyền năng yêu thương của Thiên Chúa và yếu đuối tội lỗi của con người. Đã nhiều lần, dân Do Thái phản bội Chúa. Họ đã bị cám dỗ gạt bỏ Chúa để thờ con bò vàng. Họ đã du nhập những thần ngoại bang tạo nên một thứ tôn giáo hỗn tạp. Các ngôn sứ đã nhiều lần khiển trách và lên án gay gắt, vì đó là bất trung.

Lịch sử dân Israel phác họa lịch sử cá nhân cuộc đời chúng ta. Khi nghiêm túc xét mình và kiểm điểm bản thân, chúng ta cảm nhận mình đã nhiều lần phản bội Chúa, khi không trung thành với lời tuyên thệ khi lĩnh phép Thanh Tẩy. Đó là lời tuyên thệ từ bỏ tội lỗi, từ bỏ ma quỷ, từ bỏ những hành vi ám muội để trở nên con cái ánh sáng. Đã nhiều lần chúng ta hứa với Chúa sẽ cố gắng sống tốt hơn, nhưng không phải lúc nào chúng ta cũng giữ lời hứa ấy.

Nhưng nếu chúng ta là những tội nhân yếu đuối, thì Thiên Chúa lại là Cha giàu lòng nhân hậu. Ngài kiên nhẫn trước những xúc phạm của con người. Tin Mừng nói về những người tá điền gian ác. Họ chỉ là người làm thuê ăn lương, nhưng lại muốn chiếm đoạt vườn nho của ông chủ. Họ đã giết các người được ông sai đến để thu lợi, và cuối cùng họ giết luôn con ông chủ, là người thừa tự. Dưới ánh sáng phục sinh, các Ki-tô hữu nhận ra người con bị sát hại chính là Đức Giê-su Ki-tô. Người đã bị kết án, bị giết “ngoài thành Giê-ru-sa-lem”, như người con thừa tự bị giết ngoài vườn nho. Một số người Do Thái, trong số đó có các thượng tế, kỳ mục và tiến sĩ luật, đã hùa nhau giết Chúa Giê-su, với tội danh mà họ tố cáo, chỉ là dám gọi Thiên Chúa là Cha. Con Thiên Chúa đã đến trần gian để kêu gọi mọi người sống công chính, nhưng con người đã khước từ. Không những thế, họ còn giết chết Người. Tuy vậy, mưu mô của con người không thể thắng được Thiên Chúa. Đấng bị ghét bỏ và giết chết đã trở nên nền tảng đức tin cho chúng ta. Đây đó trên thế gian hôm nay, vẫn đang có những cuộc tàn sát dã man, mà nạn nhân là những người vô tội. Giết người vô tội là giết hại chính Chúa Giê-su, vì Người tự đồng hóa với những người bé mọn cô thế cô thân không cửa không nhà.

Trong Tin Mừng theo thánh Gio-an, Chúa Giê-su tuyên bố: “Thày là cây nho thật và Cha Thày là người trồng nho… Thày là cây nho, các con là cành” (x. Ga 15, 1-8). Tin vào Chúa Giê-su, chúng ta phải gắn bó với Người để được Người thông chuyển nhựa sống siêu nhiên. Thánh Phao-lô khuyên giáo dân Phi-lip-phê trong Bài đọc II: “Những gì là chân thật, cao quý, những gì là chính trực tinh tuyền, những gì là đáng mến và đem lại danh thơm tiếng tốt, những gì là đức hạnh, đáng khen, thì xin anh em hãy để ý thực hành”. Khi làm những điều ấy là chúng ta gắn bó với Chúa Giê-su như cành nho với thân nho. Như thế chúng ta sẽ là những người trung thành với Đấng đã hết mình yêu thương chúng ta.

7. Suy niệm:  Giống nho hảo hạng sao ra quả dại -  Lm. An-tôn Nguyễn Văn Độ

Nho trong trong dân Cựu ước

Tại Hebron miền nam Palestina có loại nho quả to và rất ngọt. Vào thế kỷ XIII trước Chúa Giáng sinh, ông Giô-sua cho người vào thám thính Đất Hứa, khi trở về, họ đã đem theo các chùm nho to và nặng đến độ hai người phải xỏ đòn gánh đi. Đây không phải là hình ảnh văn chương, mà là sự thật.

Cựu ước nhiều lần mô tả dân Ít-ra-en như một gốc nho quý hay vườn nho ưu tuyển của Thiên Chúa: “Vườn nho của Đức Chúa là nhà Ít-ra-en” (x. Is 5,1-7).  Tiên tri  Ô-sê nói: “Ít-ra-en là cây nho tươi tốt” (Os 10,1).

Cây nho, biểu tượng nhà Ít-ra-en

Cây nho quý được Thiên Chúa trồng chính là Ít-ra-en, thuộc sở hữu của Chúa, được Chúa yêu thương tuyển lựa, chăm sóc, vun trồng, và những mong nó sinh trái ngọt. Nhưng cây nho hảo hạng Ít-ra-en ấy đã sinh nho chua, khiến Chúa thất vọng, giận dữ bỏ vườn, heo rừng vào phá phách, dã thú gặm tan hoang.

Đau khổ nhất của người trồng nho là vất vả ngày đêm chăm sóc, đến mùa hái quả lại chỉ thấy nho dại: “Ta đã trồng ngươi như nho đan tử, nhất nhất đều là giống nho chính cống. Nhưng làm sao ngươi đã đổi thành nho dại, một thứ giống lai?” (Gr 2,21).

Nho hảo hạng nay sinh quả chua

Trong cái luận lý của nhà nông, cây nào trái ấy theo lẽ tự nhiên. Nhưng trong cuộc sống con người, là sinh vật có lý trí và sự tự do, thì kết quả không như vậy. Vì thế, việc Thiên Chúa vun trồng, nhặt cỏ, bỏ phân là một chuyện, cần có sự cộng tác của con người nữa. Ở đây, dân Ít-ra-en không cộng tác với Chúa, nên giống nho quý đã sinh nho dại, không dùng được vào việc gì cả. Trái nho chua đầu tiên dân Do thái sinh ra là tội bất trung bỏ Thiên Chúa chạy theo các thần ngoại.

Vừa được Thiên Chúa bứng ra khỏi kiếp sống nô lệ bên Ai Cập, dân đã đúc bò vàng, quỳ thờ lạy và tuyên xưng nó là Chúa của mình. Chưa dừng lại, dân Do thái đã tiếp tục sinh nho chua là tôn thờ thần ngoại. Salomon, vị vua nổi tiếng là khôn ngoan, nhưng do ảnh hưởng của 1.000 thê thiếp, đã chiều theo ý họ mà đi thờ lạy các thần của họ. Đó là trái nho chua chát.

Thứ nho chua thứ hai mà dân Do thái sinh ra trong thời xuất hành là tội lẩm bẩm kêu ca chống lại Thiên Chúa, lãng quên ơn Chúa, đem thần ngoại vào Đền thờ Giê-ru-sa-lem, xông hương, bái lạy chúng, khiến cho Thiên Chúa phải bỏ Đền Thờ mà đi”(x.Gr 19,4-5).

Trái chua tiếp theo là phạm đủ mọi thứ tội: tà dâm cả cha và con cùng một gái điếm, nhất là sống bất công, tàn ác, ức hiếp bóc lột dân nghèo, người góa bụa, trẻ mồ côi, người ngoại kiều.

Nhưng ”trái nho chua nhất” mà dân Do thái đã sinh ra là tội khước từ Chúa Giê-su, Đấng Cứu Thế, Con độc nhất của Chúa Cha mà họ hằng trông đợi. Chẳng những thế, họ lại còn dùng tay đế quốc Roma để giết chết Người nữa.

Và vườn nho Israel đã bị tan hoang, lần đầu tiên với biến cố vua Na-bu-cô-đô-nô-xo tàn phá thành thánh và đền thờ Giê-ru-sa-lem bình địa năm 587 trước công nguyên. Lần thứ hai vào năm 70 sau công nguyên, do Ti-tô, con của hoàng đế Vespasianô. Thế là lời tiên tri của Chúa Giêsu đã được thực hiện: ”Sẽ không còn hòn đá nào chồng trên hòn đá nào”. Sau mấy ngàn năm cảnh hoang tàn đó vẫn tiếp tục.

Cây nho là chính chúng ta

Chúa Giê-su cho thấy các nhà lãnh đạo tôn giáo không chỉ lơ là việc phụng sự Thiên Chúa, nhưng họ còn là những kẻ gian ác (x. Mt 21, 33-43). I-sai-a viết: “Vườn nho của Chúa các đạo binh là nhà Ít-ra-en, và người Giu-đa là chồi cây Chúa vui thích. Ta trông mong nó thực hành điều chính trực, nhưng đây toàn sự gian ác” (Is 5,7).

Minh họa của Chúa Giê-su cũng tương tự như thế. Chủ tá điền là Thiên Chúa, còn vườn nho là dân Ít-ra-en, những người được rào và bảo vệ bởi Lề Luật Chúa. Thiên Chúa đã phái các nhà tiên tri đến để hướng dẫn và giúp dân Ít-ra-en sinh trái tốt là những việc lành. Tuy nhiên “những người làm vườn nho” bắt các đầy tớ ông: đánh đứa này, giết đứa kia và ném đá đứa khác” (x. Mt 21,35). Chúa Giê-su nói thêm: “Chủ tá điền chỉ còn lại một người, là con trai yêu dấu của mình. Sau cùng chủ sai chính con trai mình đến với họ, vì nghĩ rằng: Họ sẽ kính nể con trai ta. Nhưng bọn làm vườn vừa thấy con trai ông chủ liền bảo nhau: ‘Đứa con thừa tự kia rồi, nào anh em! Chúng ta hãy giết nó đi và chiếm lấy gia tài của nó’. Rồi họ bắt cậu, lôi ra khỏi vườn nho mà giết” (Mt 21,37-39). 

Giờ đây Chúa Giê-su hỏi: “Vậy chủ vườn nho sẽ làm gì?” (Mt 21,40). Các thượng tế và kỳ lão trả lời: “Ông sẽ tru diệt bọn hung ác đó, và sẽ cho người khác thuê vườn nho để cứ mùa nộp phần hoa lợi” (Mt 21,41).

Như vậy, họ đã vô tình tự tuyên án chính mình, vì họ cũng ở trong số “những người trồng nho” của “vườn nho” Thiên Chúa, tức là dân Ít-ra-en. Trái mà Thiên Chúa mong muốn thu được từ những người trồng nho này bao gồm đức tin vào Con Thiên Chúa, tức Đấng Mê-si-a. Chúa Giê-su nhìn thẳng vào các nhà lãnh đạo tôn giáo và nói: “Các ông chưa bao giờ đọc thấy trong Kinh Thánh: ‘Chính viên đá bọn thợ loại ra, đã trở nên viên đá góc. Đó là việc Chúa làm và là việc lạ lùng trước mắt chúng ta!’ Rồi Chúa Giê-su nói rõ: Bởi vậy, Tôi bảo các ông: Nước Thiên Chúa sẽ cất khỏi các ông để trao cho dân tộc khác biết làm cho trổ sinh hoa trái” (Mt 21,43).

Là Ki-tô hữu, chi thể trong thân mình mầu nhiệm của Chúa Ki-tô, là thành phần dân riêng mới của Thiên Chúa, giống nho được tuyển chọn do chính Chúa Giê-su vun trồng, chúng ta cũng có nguy cơ sinh ra các trái nho dại, chua lè, đắng ngắt, nếu chúng ta không sống Tin Mừng và không thực thi các giáo huấn của Chúa, nhất là giới răn yêu thương; nếu chúng ta chạy theo thần tiền, thần quyền, thần mê say nhục dục, lơ là với các bổn phận đối với Chúa, đối với tha nhân, đối với Giáo hội và xã hội.

Đa Minh Thái Bình, tổng hợp