Ngày 19 tháng 12

HÁNH ĐA MINH BÙI VĂN ÚY

Thầy giảng, tử đạo (1812-1839)

1.  Tiểu sử

Cậu Ða Minh Bùi Văn Úy sinh năm 1812 tại họ Tiên Môn, làng Kẻ Rèm, tỉnh Thái Bình. Từ bé, cậu đã được gia đình gửi vào nhà xứ sống với cha Tự. Sau khi học thành thầy giảng, thầy đang hoạt động bên cha Tự tại xứ Kẻ Ðanh rồi Kẻ Mốt (Bắc Ninh) thì bị bắt, lúc đó thầy mới 26 tuổi. Bất cứ ai tiếp xúc với thầy Úy đều công nhận thầy hiền lành, có lòng yêu mến Chúa đặc biệt và là người trợ thủ đắc lực của cha Tự trong công tác, nhất là khi cuộc bách hại đạo của vua Minh Mạng bùng nổ. Ước mơ lớn nhất của thầy là được đóng vai "Lê Lai thế mạng" để cha Tự khỏi bị bắt.

Khi đào hang trú ẩn thầy làm hai ngăn rồi tình nguyện ở ngăn bên ngoài. Thầy nói với mọi người : "Nếu quan đến truy lùng, tôi sẽ ra trước nộp mình để cha khỏi bị bắt, hầu cha có thể giúp anh chị em."

Ngày 29-6-1838, lính đến vây làng Kẻ Mốt và bắt thầy Úy chung với cha Tự.
Cha dự định khai thầy chỉ là giáo hữu vào làm bếp để đỡ nguy hiểm, nhưng thầy nói :
"Xin cha cứ nói con là thầy giảng, may ra cũng được phúc tử đạo với cha."

Rồi thầy xin xưng tội để chuẩn bị tâm hồn. Một lần tương kế tựu kế, quan nói dối thầy : "cha Tự xuất giáo rồi sao anh còn cố chấp thế ?" Thầy bình tĩnh trả lời : "Vô lý, cha tôi không bao giờ làm vậy, mà dù có thực như thế, tôi cũng không chịu xuất giáo đâu."

Lần khác, khi bị dụ dỗ bước qua thánh giá, thầy khẳng khái nói : "Thưa quan, quan có dám bước qua mặt đức vua không, mà lại bảo tôi bước qua mặt Chúa tôi ? Nhưng dù quan có bước qua mặt vua thì tôi cũng không bước qua mặt Chúa tôi được." Quan nghiêm nghị phán : "Tên phạm thượng, ta sẽ chém đầu mi." Người chiến sĩ đức tin vui vẻ reo lên : "Anh em ơi ! Tôi sắp được chém đầu rồi."

Nhưng hơn một năm sau thầy mới được lãnh phúc tử đạo. Ðức thánh cha Lê-ô XIII phong chân phước cho thầy vào ngày 27-5-1900. Ðức thánh cha Gio-an Phao-lô II đã phong hiển thánh cho thầy vào ngày 19-6-1988

2.  Lính sẽ bắt tôi thay vì Cha

Thày Úy có lòng kính mến Chúa và tận tình giúp đỡ Cha Tự nhất là trong những năm cấm đạo ngặt. Thày theo Cha Tự đêm ngày có ý để lính bắt mình thay Cha. Khi làm hầm để trốn, bao giờ Thày Úy cũng bắt giáo dân làm hai tầng, thày bảo họ rằng: “Tôi sẽ ẩn ở ngay gần cửa để không may lính trông thấy sẽ bắt tôi và Cha sẽ thoát. Nếu lính bắt tôi thay vì Cha, tôi bằng lòng, tôi sẽ cứu được Cha, tôi chỉ lo giáo dân phải thiệt hại khốn khó.

Khi quân lính vây làng Kẻ Mốt, bắt được hai cha con, các quan định đánh Cha Tự, Thày Úy vội vàng nói: “Cha tôi không trốn, xin các quan đừng đánh người, hãy đánh tôi . Các quan ép thày xuất giáo, thầy không chịu nên phải giải về Bắc Ninh cùng với Cha Tự và bốn ông Mận, Đệ, Mới, Vinh.

Khi đến trước mặt quan. Thầy Úy xưng đạo cách mạnh bạo vững vàng dù các quan hết sức dỗ dành và thương thày hãy còn trẻ. Thày cũng phải chịu cảnh tù ngục lâu dài và cũng bị án như các ông Mận, Đệ, Mới, Vinh, nhưng thày có mấy điểm riêng nổi bật hơn cả.

3.  Nỗi lo lắng của người cha

Thầy Úy phải giam trong ngục, Cha Tự rất lo lắng vì thầy còn trẻ, tính nết ngay thật, Cha sợ thầy dễ bị mắc mưu các quan mà bỏ đạo, nên ngay đêm đầu tiên trong tù, Cha bảo thầy rằng: “Con có muốn sống, Cha sẽ nói cho con nhẹ tội”. Thầy Úy hỏi lại: “Thưa Cha, Cha nói thế nào?”- “Cha sẽ nói với các quan con chỉ là người làm cơm cho Cha”. Thầy Úy thưa rằng: “Con muốn được chết với Cha, và Cha nói cách nào cho tội con ra thật nặng”. Cha Tự vui mừng bảo thầy rằng “Cha sẽ nói con là thầy giảng như thế con sẽ được phúc chết vì đạo”. Thầy Úy hân hoan và xin xưng tội ngay.

Một lần các quan bắt thầy bước qua Thánh giá, thày không chịu, nói cách bướng bỉnh rằng: “Các quan có dám bước qua mặt vua không mà lại bắt tôi bước qua ảnh Chúa tôi, cho dù các quan có bước qua mặt vua, tôi cũng không chịu bước qua mặt Chúa tôi”. Các quan tức giận dọa chém đi, Thủy Úy reo lên: “Các anh em ơi, tôi được chém ngay bay giờ”.

Một lần khác, vì thầy không chịu khóa quá nên quan bảo rằng: “Sao mày cứng cổ hơn thày mày, thày mày đã xuất giáo rồi”. Thầy Úy thưa rằng: “Dù thày tôi có xuất giáo tôi cũng không theo, nhưng chả lẽ thày tôi làm như thế”.

Một lần quan lấy lời ngọt ngào êm ái dỗ thày rằng: “Thầy mày bướng bỉnh không chịu khóa quá, sẽ phải chết còn mày trẻ trung, diện mạo khôi ngô, sao dại dột nghe thầy mày để chuốc lấy cái chết nhục nhã ư? Này con, hãy bước qua ảnh Thánh giá, ta sẽ tha cho về nhà làm thuốc kiếm ăn”. Thày lễ phép nói rằng: “Thưa các quan, từ khi tôi còn trong lòng mẹ cho đến khi khôn lớn, Chúa đã ban nhiều ơn cho tôi, lẽ nào tôi dám bỏ Chúa tôi, nếu tôi khóa quá thì không những tôi sẽ phạm đến Chúa, phạm đến cha mẹ đã sinh ra tôi, nuôi sống tôi, dạy dỗ tôi giữ đạo, lại làm phiền lòng thày tôi, đã coi sóc dìu dắt tôi bấy lâu, nên tôi không dám làm sự ấy”. Quan bảo rằng: “Mày nói khéo lắm, nhưng phải biết nghĩ, Chúa mày ở trên trời mà ở đây chỉ có miếng gỗ, cứ bước qua, rồi ta tha cho về”. Thày nói rằng: “Thưa quan đây thật là miếng gỗ, nhưng đó là hình tượng Chúa tôi, tôi phải kính, thí dụ như cha mẹ tôi chết, ở dưới đất chỉ còn xương nếu quan dạy tôi đạp xương cha mẹ tôi, lẽ nào tôi dám làm, vì thế tôi không dám bước qua ảnh Chúa là Đấng dựng nên trời đất muôn vật”. Quan quát lớn tiếng: “Không dám thì ta sẽ chém đầu mày ngay”. Thày bình tĩnh thưa rằng: “Tôi bằng lòng chết”. Thày Úy ở trong tù nêu gương sáng, chăm chỉ đọc kinh nguyện ngắm, hãm mình ăn chay đền tội xin Chúa ban ơn sức mạnh đón nhận mọi khổ hình và được chết vì yêu mến Chúa.

Sau Thày Úy phải xử giảo ở Cô Mê – Nam Định cùng một ngày với Thày Mận và các ông Mới, Vinh. Bổn đạo họ Đông Tiến đem xác thày về táng ở họ ấy.

Đến năm phân sáp, họ táng xác thày ở sườn núi trại Khánh Khê, khi tha đạo lại đem xác thày táng ở nền nhà thờ họ.

Đa Minh Thái Bình, tổng hợp

Tham khảo nguồn tin:  https://hddmvn.net/

https://www.tonggiaophanhanoi.org/